Lê Lợi lên ngôi vua Khởi_nghĩa_Lam_Sơn

Trong cuốn Việt Nam sử lược, nhà sử học Trần Trọng Kim có bình luận: "Giặc Minh lục tục về Bắc, bấy giờ mới thật là: Nam quốc sơn hà, Nam đế cư; nước Nam lại được tự chủ như cũ".[1]

Lê Lợi sai Nguyễn Trãi thảo bài Bình Ngô đại cáo để bố cáo cho thiên hạ biết về việc đánh bại quân Minh; được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai sau bài thơ Nam quốc sơn hà.[64][65] Bài Bình Ngô đại cáo trở thành một áng văn chương có giá trị to lớn của Đại Việt thời Lê sơ.[1]

Thay trời hành hóa, Hoàng thượng dường bảo:Làm việc nhân nghĩa là cốt yên dân;Nổi binh cứu dân trước cần trừ bạo.Nghĩ như nước ta Đại Việt;Thực là một nước văn minh.Cõi bờ sông núi đã riêng;Phong tục Bắc Nam cũng khác.Trải Triệu Đinh Lý Trần nối đời dựng nước.Cùng Hán Đường Tống Nguyên đều chủ một phương.Tuy mạnh yếu đời có khác nhau;Mà hào kiệt thuở nào lại thiếu.Nên Lưu Cung tham công mà đến bại;Triệu Tiết hiếu đại mà cũng thua.Toa Đô bị bắt ở Hàm Tử Quan;Ô Mã lại chết ở Bạch Đằng hải.Xét xem xưa trước;Chứng nghiệm rõ ràng.Vừa rồi họ Hồ chính sự phiền hà;Đến nỗi khắp nơi nhân tâm oán phản.Giặc Minh rình hở, thừa dịp để hại ta;Đảng ngụy ngầm mưu, theo hùa mà bán nước.Nướng dân đen trên lò họa;Hãm con đỏ vào hố tai.Dối trời lừa người, kế độc đủ muôn nghìn khóe;Lùa binh gây hấn, ác chứa hàng hai chục năm.Tan nghĩa nát nhân, càn khôn cơ hồ muốn dứt;Cao sưu nặng thuế, chằm núi chẳng còn chút lưa.Khai mỏ vàng thì xông lam chướng mà đẽo núi đãi bùn;Mò ngọc trai thì mặc giao long mà giòng lưng lặn biển.Nhiễu dân, hầm sập hươu đen đầy rú;Hại vật, lưới vây chả biếc khắp đồng.Cỏ cây sâu bọ đều chẳng được sống yên thân;Quan quả cô cùng cũng chẳng được ở yên chỗ ... ->Để mọi người nghe.

( Bài đại cáo do khai quốc công thần Lê Trãi soạn năm 1428 )

Sau khi quân Minh rút về, trên danh nghĩa Trần Cảo là vua Việt Nam. Theo sử sách, đầu năm 1428, Trần Cảo tự biết mình không có công, lòng người không theo nên bỏ trốn vào châu Ngọc Ma (vùng núi phía Tây), nhưng không thoát, bị bắt mang về và bị ép uống thuốc độc chết. Một số nhà nghiên cứu nghi ngờ việc Cảo phải tự bỏ trốn mà cho rằng các tướng của Lê Lợi được lệnh sát hại Cảo, hoặc Cảo bị đe dọa phải bỏ trốn. Tuy nhiên, suy cho cùng Trần Cảo cũng chỉ là con bài chính trị để Lê Lợi đối phó với nhà Minh trong một giai đoạn cần thiết. Nhà Minh lấy lý do lập con cháu nhà Trần thực chất chỉ là cớ để đánh nhà Hồ.[66]

Lê Lợi lên ngôi hoàng đế năm 1428, tức là vua Lê Thái Tổ, chính thức khôi phục nước Đại Việt, dựng lên nhà Hậu Lê. Ông bắt tay vào việc thiết lập chính quyền trung ương và địa phương, chấn hưng kinh tế, giáo dục, đặt ra luật pháp, lễ nhạc,... mở ra một kỷ nguyên thịnh trị cho nước Việt. Đại Việt thịnh đạt từ đây cho đến khi chắt của Lê Thái Tổ là Lê Hiến Tông mất năm 1504.[67]